Modelovereenkomsten auteursrechten

Wanneer je als organisatie wilt werken met freelancers (bijv. fotografen), is het van belang dat er duidelijke afspraken worden gemaakt en dat deze op papier worden gezet. Hiervoor zijn een aantal modelovereenkomsten beschikbaar.
In deze tool leer je het volgende:

• Waarom is het van belang om met freelancers een overeenkomst te sluiten?
• Wat wordt er best in zo’n overeenkomst gezet?
• Welke soorten overeenkomsten kan je met een freelancer sluiten?

Modelovereenkomsten helpen actoren in het culturele veld om met een minimum aan inspanning en (juridische) kosten duidelijke en rechtszekere afspraken te maken bij de creatie van materiaal dat onder de bescherming van intellectuele eigendomsrechten valt. In de meeste gevallen zijn er twee betrokken partijen: een opdrachtgever en een opdrachtnemer. Dat kunnen zowel individuen als organisaties/bedrijven zijn. Wanneer er geen (schriftelijke) afspraken gemaakt worden, betaalt de opdrachtgever de opdrachtnemer enkel voor het uitvoeren van de opdracht. Er zijn in dat geval geen afspraken over de intellectuele eigendomsrechten en het gebruik van het gecreëerde materiaal. Concreet betekent dat dat alle rechten in dat geval bij de maker van het materiaal liggen en dat anderen - inclusief de opdrachtgever - voor elk gebruik de toestemming van de maker zullen moeten vragen.

Deze tool bevat zes scenario’s waarin een opdrachtgever met een opdrachtnemer kan samenwerken. Elk van deze scenario’s werd in een modelovereenkomst gegoten. In dit concrete geval werd uitgegaan van een overeenkomst tussen een theatergezelschap als opdrachtgever en een freelance fotograaf als opdrachtnemer, maar ook voor andere vormen van samenwerking (bv. in andere disciplines of voor andere types opdrachten) kunnen deze modelovereenkomsten een waardevol uitgangspunt zijn. Wanneer iemand in dienstverband is, kunnen werkgever en werknemer een clausule voor de contractuele overdracht van intellectuele eigendomsrechten van de werknemer in de arbeidsovereenkomst opnemen. Ook andere modelcontracten zijn vindbaar op de website van het Samenwerkingsverband Auteursrecht en Samenleving.

De zes uitgewerkte scenario’s bieden een keuzemenu van mogelijkheden tussen de twee tot hiertoe meest gangbare situaties: maximale overdracht van rechten naar de opdrachtgever of helemaal geen overdracht van rechten of gebruikslicenties:

1. Overeenkomst met externe fotograaf (CC))
2. overeenkomst met externe fotograaf (CC + vervreemding)
3. overeenkomst met externe fotograaf (CC + geen overdracht)
4. overeenkomst met externe fotograaf (vervreemding) (scenario 4)
5. overeenkomst met externe fotograaf (beperkte licentie)
6. overeenkomst met externe fotograaf (geen overdracht) (scenario 6)

Elk van deze scenario's biedt zowel de opdrachtgever, de opdrachtnemer als derden andere vrijheden en inperkingen:

	Wat kan/mag de fotograaf?	Wat kan/mag de opdrachtgever?	Wat mogen derden?
1. Volledig Creative Commons BY(-SA)	Gebruik van alle foto’s zonder toestemming zolang compatibel met de licentie (inclusief bewerkingen en commercieel gebruik)	Gebruik van alle foto’s zonder toestemming zolang compatibel met de licentie (inclusief bewerkingen en commercieel gebruik, mits respect voor niet-gelicentieerde morele rechten)	Gebruik van alle foto’s zonder toestemming zolang compatibel met de licentie (inclusief bewerkingen en commercieel gebruik, mits respect voor niet-gelicentieerde morele rechten)
2. Deels Creative Commons BY(-SA), deels overdracht rechten naar opdrachtgever	Gebruik van de foto's zonder toestemming onder CC zolang compatibel met de licentie (inclusief bewerkingen en commercieel gebruik) Toestemming van opdrachtgever nodig voor gebruik van andere foto’s	Gebruik van de foto's zonder toestemming onder CC zolang compatibel met de licentie (inclusief bewerkingen en commercieel gebruik). Vrij gebruik van alle andere foto’s mits respect voor niet-gelicentieerde morele rechten	Gebruik van de foto's zonder toestemming onder CC zolang compatibel met de licentie (inclusief bewerkingen en commercieel gebruik). Toestemming van opdrachtgever nodig voor gebruik van andere foto’s
3. Deels Creative Commons BY(-SA), deels rechten bij fotograaf	Gebruik van de foto's zonder toestemming onder CC zolang compatibel met de licentie (inclusief bewerkingen en commercieel gebruik). Vrij gebruik van alle andere foto’s	Gebruik van de foto's zonder toestemming onder CC zolang compatibel met de licentie (inclusief bewerkingen en commercieel gebruik). Toestemming van fotograaf nodig voor gebruik van andere foto’s	Gebruik van de foto's zonder toestemming onder CC zolang compatibel met de licentie (inclusief bewerkingen en commercieel gebruik). Toestemming van fotograaf nodig voor gebruik van andere foto’s
4. Overdracht rechten naar opdrachtgever	Toestemming van opdrachtgever nodig voor gebruik van de foto’s	Gebruik van de foto's zonder toestemming mits respect voor niet-gelicentieerde morele rechten	Toestemming van opdrachtgever nodig voor gebruik van de foto’s
5. Rechten bij fotograaf met gebruikslicentie voor opdrachtgever	Gebruik van de foto's zonder toestemming	Gebruik van de foto's zonder toestemming zolang compatibel met in overeenkomst toegestane exploitatievormen en -wijzen. Toestemming van fotograaf nodig voor elk gebruik daarbuiten	Toestemming van fotograaf nodig voor gebruik van de foto’s
6. Rechten bij fotograaf zonder gebruikslicentie voor opdrachtgever	Gebruik van de foto's zonder toestemming	Toestemming van fotograaf nodig voor gebruik van de foto’s	Toestemming van fotograaf nodig voor gebruik van de foto’s

Auteurs: Bart Magnus (meemoo) en Joris Deene (Everest Law => modelovereenkomsten)