Aperçu des dépôts professionnels
Il existe en Belgique plusieurs dépôts professionnels (archives et musées), où vous pouvez vous rendre en tant qu'artiste ou organisation artistique avec vos archives.
Grâce à cet outil, vous apprendrez :
- Quelle est la différence entre les institutions d'archives publiques et privées ;
- En tant qu'artiste ou organisation artistique, à quelles institutions de dépôt vous pouvez vous adresser pour vos archives.
Les différentes institutions d'archives de notre pays ont un certain profil d'acquisition et acceptent généralement les archives qui correspondent à ce profil. En tant qu'artiste ou organisation artistique, pouvez-vous frapper à leur porte ? En Belgique, il n'y a pas d'archives thématiques ou d'institutions combinées qui sont purement thématiques pour le patrimoine artistique. Les archives d'arts s'inscrivent parfois dans le profil d'une institution de dépôt particulière en raison d'arguments socio-philosophiques, thématiques ou géographiques. Par exemple, un service d'archives municipales peut être très intéressé par les archives d'une association de théâtre amateur de sa commune, parce qu'elles constituent une source historique importante pour la vie associative de cette commune. Ou encore, une institution de conservation basée sur des courants philosophiques sociaux peut être intéressée par les archives personnelles d'un artiste en raison de ses tendances idéologiques claires. Vous trouverez ici un aperçu des différents types d'institutions de conservation qui se prêtent à l'inclusion d'archives et de collections artistiques. Une distinction est faite entre les centres d'archives et de documentation et les musées.
Archives de droit public
Les archives de droit public en Belgique acquièrent et gèrent les archives gouvernementales. Elles ne sont pas obligées d'inclure des archives privées. Elles ont cependant pour mission de documenter l'évolution historico-sociale d'un domaine géographique particulier (au niveau fédéral, provincial ou communal). Ainsi, outre l'inclusion obligatoire d'archives gouvernementales, les collections des différents dépôts sont complétées par des archives privées qui constituent une source historique importante.
Niveau fédéral : Archives de l'État
Les Archives de l'État, situées au centre de Bruxelles depuis plus de 175 ans, se composent des services centraux, des services de coordination nationale et de plus de 70 km de documents d'archives. Les 18 dépôts des Archives de l'État belge sont responsables de la bonne conservation des documents constitués et gérés par le gouvernement. Elles acquièrent et conservent ainsi des archives d'au moins 30 ans, de l'époque bourguignonne à nos jours, des institutions centrales du gouvernement national, aujourd'hui fédéral. Mais les entreprises, les hommes politiques et les particuliers qui ont exercé une influence sur la vie sociale confient également leurs archives aux Archives de l'État. L'institution gère l'ensemble de ces archives et les rend facilement accessibles au public. [1]
Site Internet des Archives de l'État
Provinciaal niveau: Provinciale Archiefdiensten
De Provinciale Archiefdiensten zijn verantwoordelijk voor alle documenten opgemaakt of ontvangen door de beleidsorganen (Provinciegouverneur, Deputatie, Provincieraad, Provinciegriffier, Arrondissementscommissarissen), en de verschillende administratieve en technische Provinciale diensten. Naast het eigenlijke Provinciaal Archief nemen zij ook een aantal private archieven op.
Stedelijk- en gemeenteniveau: stads- en gemeentearchieven
De meeste steden en gemeenten in België hebben een eigen archiefdienst die publiekrechtelijk toegankelijk is. Ze bewaren overheidsarchief van hun gemeente of stad. De omvang en professionaliteit van deze archieven is sterk afhankelijk van gemeente tot gemeente. Maar de meeste gemeentearchieven zien het ook als hun plicht ook private archieven op te nemen. Het Felixarchief te Antwerpen is een mooi voorbeeld en verwoordt het als volgt: “De archieven die het geheugen van de stad vormen, moeten een zo goed mogelijke weerspiegeling zijn van de maatschappelijke activiteiten van de inwoners over een aaneengesloten periode. Door enkel overheidsarchieven te bewaren zou u een onvolledig beeld van de historisch-maatschappelijke ontwikkeling van de stad krijgen. Daarom zijn private archieven waardevolle en aanvullende bronnen voor de stadsgeschiedenis.”[2]
Privaatrechtelijke archieven
Naast de publiekrechtelijke zijn er ook de privaatrechtelijke archieven in België. Zij verwerven en beheren geen archieven van overheden, maar wel van private organisaties, verenigingen en personen. In tegenstelling tot de publiekrechtelijke archieven wijken zij doorgaans niet af van deze afbakening en zullen zij nooit overheidsarchief opnemen.
Archief- en documentatiecentra op basis van maatschappelijk-filosofische stromingen
Er zijn 4 archiefinstellingen op basis van maatschappelijk-filosifische stromingen erkend en gesubsidieerd door overheid.
KADOC - KU Leuven
KADOC-KU Leuven. Documentatie- en Onderzoekscentrum voor Religie, Cultuur en Samenleving (Leuven) concentreert zich op de evoluerende wisselwerking tussen religie, cultuur en samenleving in Vlaanderen sinds de tweede helft van de 18de eeuw. Archieven met betrekking tot de katholieke zuil tijdens 19de en 20ste maken een belangrijk deel uit van hun collectie en expertise. In de collectie van het KADOC is er speciale aandacht voor archieven van kunstenaars, architecten en ateliers, in het bijzonder in connectie met de katholieke neogotische beweging en de Sint-Lucasscholen.
Liberaal Archief
Het Liberaal Archief (Gent) is het centrale archief voor de liberale beweging in België/Vlaanderen. Het heeft als wetenschappelijke instelling tot doel het verzamelen, bewaren en ontsluiten van alle bronnenmateriaal over de liberale beweging van het begin van de 19de eeuw tot heden.
ADVN
Het Archief en Documentatiecentrum voor het Vlaams-Nationalisme (Antwerpen) archiveert en bestudeert materiaal met betrekking tot de Vlaamse Beweging en andere regionale en nationale bewegingen.
Amsab-ISG
Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis (Gent) is zowel een archief, een bibliotheek als een onderzoekscentrum. Het verzamelt bronnen over progressieve sociale bewegingen. Verder verzamelt Amsab-ISG materiaal van personen met een engagement in dergelijke bewegingen.
Archief- en documentatiecentra op basis van een thema
Letterenhuis
Het Letterenhuis (Antwerpen) is het grootste letterkundige archief van Vlaanderen. Sinds januari 2004 is het Letterenhuis door de Vlaamse overheid erkend als het literaire archief van en voor Vlaanderen. In het Letterenhuis kan je terecht voor het bewaren van je toneelteksten.
Site Internet de la Letterenhuis
Kunstenpunt
Kunstenpunt neemt een verantwoordelijkheid in het intensief documenteren van de kunstenpraktijk (beeldende kunst, muziek en podiumkunsten). Het veld en de context worden geobserveerd, artistieke en beleidsmatige handelingen worden geregistreerd, geordend en toegankelijk gemaakt via de uitgebreide databank, de bibliotheek en de website. Kunstenpunt is geen archiefinstelling, en kan dus geen archieven van kunstenorganisaties opnemen.
Conservatoriumbibliotheken
De bibliotheken van de Vlaamse conservatoria zijn hogeschoolbibltioheken, maar een groot deel van de collectie is ook erfgoed. Het betreft hoofdzakelijk bladmuziek, maar ook iconografie over muziek, muziekopnames ...
- Antwerpen
- Brussel
- Gent
Vlaams Architectuurinstituut
VAi is het sector- en kennisinstituut voor architectuur en beheert een collectie van een tweehonderdtal archieven, verspreid over meer dan vierduizend lopende meter.
Archiefinstellingen met geografische afbakening
AMVB
Het Archief en Museum voor het Vlaams leven te Brussel vzw verzekert als pluralistische instelling in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de verwerving, het beheer, het onderzoek en de ontsluiting van archieven van Nederlandstalige Brusselse organisaties, personen en families. Het AMVB wil het verdwijnend collectief geheugen van de Brusselse Vlaming in de grootstedelijke samenleving (her-)ontdekken als onuitputtelijke bron van genoegen en educatie. Het AMVB maakt geen onderscheid op basis van thema of ideologie. Het richt zich op alle onderdelen van het Nederlandstalig (verenigings)leven in Brussel. Bovendien heeft het AMVB heel wat ervaring met (podium)kunstenarchieven: ze bewaren de archieven van de Koninklijke Vlaamse Schouwburg, Beursschouwburg, Ancienne Belgique, Kaaitheater, Zinnema, Dito’Dito, De Parade, …
Musea
Designmuseum Gent
Design Museum Gent verzamelt Belgisch design in een internationale context. De sleutelstukken uit de collectie tonen de relevantie van goed design door de eeuwen heen en de impact ervan op ons leven. De collectie is een neerslag van wat leeft in de Belgische en internationale designwereld en hoe designers tot hun resultaten komen.
MoMu - Modemuseum Antwerpen
Centraal in het hartje van de Antwerpse modebuurt ligt het MoMu - Modemuseum Antwerpen. Het museum beheert achter de schermen een collectie van ruim 25.000 objecten (kleding, schoenen, accessoires...) die echter niet voor het publiek toegankelijk zijn. Wel toont het MoMu wisselende thematentoonstellingen over een ontwerper of modehuis, of over een ander mode-gerelateerd thema.
Modemuseum Hasselt
De collectie van het modumuseum Hasselt telt ongeveer 18.000 kledingstukken en accessoires die allen samen de geschiedenis van de westerse mode vanaf 1750 tot vandaag vertellen. Het verzamelprofiel is misschien ruimer dan het Modemuseum van Antwerpen, maar ook hier tref je collecties van scenografen of kostuumontwerpers.
Site Internet du Modemuseum Hasselt
- ↑ https://www.arch.be/index.php?l=fr
- ↑ Felixarchief Antwerpen, Bewaar uw Antwerpse verleden in het FelixArchief, Antwerpen.