La licence Creative Commons comme solution à la problématique des droits

Au lieu de conserver le contrôle total de votre œuvre par le biais des droits d'auteur, vous pouvez lui accorder une licence Creative Commons en tant que détenteur des droits. Cela permet à d'autres de réutiliser librement l'œuvre sous certaines conditions.
Grâce à cet outil, vous apprendrez :

• Quelles sont licences Creative Commons existantes ?
• Qu'est-ce qui est autorisé et qu'est-ce qui ne l'est pas dans le cadre de ces licences ?

Comment fonctionnent les licences Creative Commons ? Lorsqu'il choisit une licence, le bailleur de licence Creative Commons répond aux questions suivantes :

1. Est-ce que je veux que mon nom soit mentionné lors de l'utilisation de mon œuvre ?
2. D'autres personnes peuvent-elles adapter mon œuvre ?
3. D'autres personnes peuvent-elles utiliser mon œuvre à des fins commerciales ?
4. Si l'œuvre peut être adaptée, doit-elle être mise à disposition dans les mêmes conditions ? C'est le principe de "l'égalité des parties", qui permet de développer le contenu ouvert. L'égalité des parties s'inspire de la Licence publique générale GNU, souvent utilisée dans les projets de logiciels libres.

Les réponses aux questions donnent à l'auteur un aperçu des conditions dans lesquelles son œuvre peut être utilisée.

Quelles sont les licences existantes ?

Mention du nom - CC BY

Cette licence permet à d'autres personnes :

• de partager l'œuvre - la copier, la distribuer et la transmettre sur n'importe quel support ou format de fichier ;
• d'éditer l'œuvre - la remixer, la modifier et créer des œuvres dérivées ;
• d'utiliser l'œuvre à n'importe quelle fin, y compris à des fins commerciales.

et ce selon la condition suivante :

• Mention du nom — L'utilisateur doit nommer l'auteur de l'œuvre, fournir un lien vers la licence et indiquer si l'œuvre a été modifiée.

Il s'agit de la licence la plus libre. Elle est recommandée pour encourager une diffusion et une utilisation maximales du matériel sous licence.

Mention du nom et égalité des parties - CC BY-SA

Cette licence permet à d'autres personnes :

• de partager l'œuvre à n'importe quelle fin (y compris commerciale) — la copier, la distribuer et la transmettre sur n'importe quel support ou format de fichier ;
• d'éditer l'œuvre — la remixer, la modifier et créer des œuvres dérivées.

et ce selon les conditions suivantes :

• Mention du nom — L'utilisateur doit nommer l'auteur de l'œuvre, fournir un lien vers la licence et indiquer si l'œuvre a été modifiée. Vous pouvez le faire raisonnablement, mais pas de manière à donner l'impression que le donneur de licence est d'accord avec votre œuvre ou votre utilisation de l'œuvre.
• Égalité des parties — Si vous avez remixé, modifié ou développé l'œuvre, vous devez distribuer le matériel modifié sous la même licence que l'œuvre originale.

Deze licentie wordt vaak vergeleken met de ‘copyleft’ vrije en open source software licenties. Alle afgeleide werken mogen ook voor commerciële doeleinden gebruikt worden. Deze licentie wordt gebruikt door Wikipedia en is aangeraden voor alle materialen die voordeel hebben bij integratie binnen Wikipedia of soortgelijke projecten.

Let wel: Dat het werk onder identieke voorwaarden moet worden verspreid, verhindert niet dat het volledige product waarin het werk wordt gebruikt onder dezelfde licentie moet vallen. Bijvooreeld: wanneer foto’s onder CC BY-SA worden verspreid, dan kan de pers (zoals een krant) deze foto’s gebruiken op voorwaarde dat ze (i) bij de publicatie van de foto de naam van de fotograaf vermeldt en (ii) aan het lezerspubliek meldt dat deze foto vrijelijk verder kan worden gebruikt onder de voorwaarden van een CC BY-SA licentie. Dit kan door onder deze foto ‘NAAM + CC BY-SA’ te vermelden. Het auteursrecht van de uitgever van de krant reikt dan niet tot de foto’s in kwestie.

Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken - CC BY-ND

Deze licentie staat anderen toe om:

• het werk te delen — te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden

en dat onder de volgende voorwaarden:

• Naamsvermelding — De gebruiker dient de maker van het werk te vermelden, een link naar de licentie te plaatsen en aan te geven of het werk veranderd is. Je mag dat op redelijke wijze doen, maar niet zodanig dat de indruk gewekt wordt dat de licentiegever instemt met je werk of je gebruik van het werk.
• GeenAfgeleideWerken — Je mag het veranderde materiaal niet verspreiden als je het werk hebt geremixt, veranderd, of op het werk hebt voortgebouwd.

Naamsvermelding-NietCommercieel - CC BY-NC

Deze licentie staat anderen toe om:

• het werk te delen — te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
• het werk te bewerken — te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken

en dat onder de volgende voorwaarden:

• Naamsvermelding — De gebruiker dient de maker van het werk te vermelden, een link naar de licentie te plaatsen en aan te geven of het werk veranderd is. Je mag dat op redelijke wijze doen, maar niet zodanig dat de indruk gewekt wordt dat de licentiegever instemt met je werk of je gebruik van het werk.
• NietCommercieel — Je mag het werk niet gebruiken voor commerciële doeleinden.

Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen - CC BY-NC-SA

Deze licentie staat anderen toe om:

• het werk te delen — te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
• het werk te bewerken — te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken

en dat onder de volgende voorwaarden:

• Naamsvermelding — De gebruiker dient de maker van het werk te vermelden, een link naar de licentie te plaatsen en aan te geven of het werk veranderd is. Je mag dat op redelijke wijze doen, maar niet zodanig dat de indruk gewekt wordt dat de licentiegever instemt met je werk of je gebruik van het werk.
• NietCommercieel — Je mag het werk niet gebruiken voor commerciële doeleinden.
• GelijkDelen — Als je het werk hebt geremixt, veranderd, of op het werk hebt voortgebouwd, moet je het veranderde materiaal verspreiden onder dezelfde licentie als het originele werk.

Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken - CC BY-NC-ND

Deze licentie staat anderen toe om:

• het werk te delen — te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat

en dat onder de volgende voorwaarden:

• Naamsvermelding — De gebruiker dient de maker van het werk te vermelden, een link naar de licentie te plaatsen en aan te geven of het werk veranderd is. Je mag dat op redelijke wijze doen, maar niet zodanig dat de indruk gewekt wordt dat de licentiegever instemt met je werk of je gebruik van het werk.
• NietCommercieel — Je mag het werk niet gebruiken voor commerciële doeleinden.
• GeenAfgeleideWerken — Je mag het veranderde materiaal niet verspreiden als je het werk hebt geremixt, veranderd, of op het werk hebt voortgebouwd.

Deze licentie is de meest restrictieve van de zes licenties.

Sources et références

• Explication des licences Creative Commons (disponible en néerlandais)

Auteurs : Sanne Van Bellingen (ASBL PACKED) et Bart Magnus (meemoo)